ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΧΗ ΕΠΙ ΤΗ ΕΙΣΟΔΩ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΝ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗΝ
Πρός τό φιλόχριστον πλήρωμα, τόν κλῆρον, τάς μοναστικάς ἀδελφότητας καί τόν λαόν τῆς καθ’ ἡμᾶς Ἱερᾶς Μητροπόλεως.
«Ἤγγικεν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ· Μετανοεῖτε καί πιστεύετε ἐν τῷ εὐαγγελίῳ». Ὁ Κύριος. (Μρκ. 1, 15).
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ἡ πλουσιόδωρος ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ὁδήγησε καί πάλιν ἐφέτος τά βήματά μας στήν κατανυκτικότερη περίοδο ὁλοκλήρου τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, τήν Ἁγία καί Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Γιά ἐμᾶς τούς ὀρθοδόξους χριστιανούς ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή ἀποτελεῖ τήν καρδιά τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, τήν ἀκένωτη πηγή πού διαποτίζει μέ τά ψυχωφελῆ νάματά της τήν λειτουργική μας ζωή καί καταυγάζει μέ φῶς Χριστοῦ τήν ὀρθόδοξη χριστιανική μας εὐσέβεια.
«Τό στάδιον τῶν ἀρετῶν», ἀνοίγει καί πάλι τίς πύλες του καί ἡ Ἐκκλησία καλεῖ ὅλους ἐμᾶς, τά παιδιά της, νά εἰσέλθουμε σέ αὐτό. Ὅπως οἱ ἀθλητές μέ ἀποφασιστικότητα καί χαρά εἰσέρχονται στό στάδιο γιά νά ἀγωνισθοῦν καί νά νικήσουν, ἔτσι καί ἐμεῖς εἰσερχόμασθε μέ ὑψηλό φρόνημα στήν ἱερή περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, πού ἀποτελεῖ τό δικό μας πνευματικό στάδιο γιά νά ἀγωνισθοῦμε γιά τήν κατά Θεόν προκοπή μας.
Εἰσερχόμασθε γιά νά ἀγωνισθοῦμε νομίμως, κατά τήν προτροπή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου (Β’ Τιμ. 2, 5), γιά τήν κατάκτηση τῶν ὑψηλῶν κορυφῶν τοῦ πνεύματος, πού μᾶς φέρνουν κοντύτερα στόν ποθεινότατο Σωτήρα μας, Ἰησοῦ Χριστό. Ἐφόδιά μας σ’αὐτόν τόν σκληρό ἀγώνα κατά τῆς ἀσωτίας καί τῆς ὑπαρξιακῆς φτώχειας εἶναι ἡ ὑψοποιός προσευχή, ἡ μυσταγωγική θεία λατρεία, ἡ θεάρεστος νηστεία στήν διπλή της διάσταση, ἡ ἐλεημοσύνη, ἡ ἐγκράτεια, ἡ ἀμνησικακία, ἡ σωφροσύνη, ἡ μετάνοια, τό χαροποιόν πένθος, ὁ τελωνικός στεναγμός, τά δάκρυα, ἡ διά τῆς πίστεως ἐγκατάλειψη στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατέρα καί κυρίως ἡ ταπεινοφροσύνη ἡ ὁποῖα κεφαλοποιεῖ καί περιφρουρεῖ ὅλες τίς ἀρετές.
Ἡ Μεγάλη Τεσσαρακοστή προβάλλει ἐνώπιον ὅλων μας, πρωτίστως ὡς ἕνα σωτήριο κάλεσμα γιά μετάνοια. Ἀτελής καί ἀδύναμη ἀπό μόνη της ἡ ἀνθρωπίνη φύση μας εὔκολα παρασύρεται καί δελεάζεται ἀπό τά θέλγητρα τῆς ἁμαρτίας ὑποκύπτοντας σέ αὐτήν. Κατά τόν λόγο τῆς Ἁγίας Γραφῆς κανένας δέν εἶναι καθαρός ἀπό τόν ρύπο τῆς ἁμαρτίας, ἔστω καί ἄν εἶναι μία μόνο ἡμέρα ἡ διάρκεια τῆς ζωῆς του πάνω στή γῆ (Ἰώβ 4, 4 -5). Διά τοῦτο καί ὅλοι μας ἔχουμε ἀνάγκη μετανοίας.
Ἡ νηπτική καί θεραπευτική παράδοση τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας θεωρεῖ ὅτι ἡ ἁμαρτία ρυπαίνει καί πληγώνει θανασίμως τήν ψυχή μέ ἀποτέλεσμα ὁ ρύπος αὐτός τῆς ψυχῆς, ὡς τεῖχος ὑψηλό καί ἀπροσπέλαστο, νά ἐμποδίζει τόν ἄνθρωπο νά προσεγγίσει τόν Θεό. Διά τοῦτο καί ὁ θεῖος θεολόγος Γρηγόριος τονίζει «Θεοῦ γάρ ἀλλοτρίωσις ἡ ἁμαρτία». Αὐτήν τήν ἀλήθεια σημειώνει διά τοῦ προφήτου του Ἰερεμίου ὁ ἴδιος ὁ Θεός στόν λαό του λέγων: «Γνῶθι καί ἰδέ ὅτι πικρόν σοι τό ἐγκαταλιπεῖν σε ἐμέ» (Ἰερ. 2,19). Εἶναι ἀφάνταστα πικρό νά ἐγκαταλείπει ὁ ἄνθρωπος τόν Θεό καί νά ζῆ μάκρυά Του. Τό διαπιστώνουμε ὅλως ἰδιαιτέρως σήμερα.
Ἡ χριστιανική μας ζωή καί ὁ διά τῆς μετανοίας πνευματικός μας ἀγώνας ἔχουν νόημα καί στόχο. Ὕψιστος σκοπός τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ θεοκοινωνία, ἡ κατά χάριν ἕνωσίς μας μέ τό Θεό. Αὐτό ἐξάλλου ὑπαινίσσεται καί τό στόμα τοῦ Χριστοῦ, ὁ θεῖος Παῦλος, ὅταν μᾶς προτρέπει νά ἐνδυθοῦμε τά ὅπλα τοῦ φωτός. Ἔνδυμά μας ὅπως καί ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ νέος Θεολόγος τονίζει εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, τόν Ὁποῖον ἐνδυθήκαμε κατά τήν ἱερώτατη στιγμή τοῦ βαπτίσματός μας, καθώς «ὅσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθημεν, Χριστόν ἐνεδύθημεν». Ἰδού λοιπόν γιατί ὁ ἱερός Ἰωάννης τῆς Κλίμακος ὀνομάζει τήν μετάνοια «ἀνάκλησιν Βαπτίσματος», ἐπιστροφή δηλαδή στήν χάρη καί τήν καθαρότητα πού εἶχαμε τήν στιγμή τοῦ βαπτίσματός μας. Ἡ γεμάτη ταπείνωση μετάνοια ὡς προϋπόθεση καί πορεία ζωῆς, ὡς ἀπόφαση ἀλλαγῆς τοῦ νοός, χαριτώνει τόν ἄνθρωπο καί ἑλκύει τήν θεία χάρη, ἡ ὁποῖα θεραπεύει τίς πληγές τῆς ἁμαρτίας καθαρίζει τόν ἔσω τῆς καρδίας ἄνθρωπο, φωτίζει τόν ἡγεμόνα νοῦν καί ἀποκαθιστᾶ τόν ἄνθρωπο ὡς υἱόν ἀγαπημένο στό σπίτι τοῦ Οὐρανίου Πατέρα.
Μέσα ἀπό τήν μετάνοια ὁ ἀγωνιζόμενος χριστιανός μπορεῖ νά κρατᾶ ἐνεργές καί νά ἀνανεώνει τίς βαπτισματικές του δωρεές καί ὑποσχέσεις, οἱ ὁποῖες τοῦ ἐξασφαλίζουν τήν θεία υἱοθεσία, τήν καινή ἐν Χριστῷ ζωή. Αὐτή ἡ ζωή εἶναι ἕνα βαθύ καρδιακό βίωμα, ὅπου τό Ἅγιον Πνεῦμα μᾶς πληροφορεῖ μυστικῶς, «ὅτι Ἀββᾶ ὁ Πατήρ» (Γαλ. 4, 6), ὅτι δηλαδή ὁ Θεός εἶναι φιλόστοργος πατέρας μας καί ἐμεῖς γνήσια παιδιά Του. Συναθλητή, ἀγωνοθέτη, ἀλλά καί ἔπαθλο σ’ αὐτόν τόν ἀγῶνα ἔχουμε τόν ἴδιο τόν Χριστό.
Ἡ μετάνοια δέν εἶναι ὅμως μόνον ἐπιλογή ἀνθρωπίνη, εἶναι ἕνα μυστήριο, ἕνα δώρημα τῆς θείας ἀγάπης. «Διά τοῦτο, λέγει ὁ Κύριος, εἴρηκα ὑμῖν, ὅτι οὐδείς δύναται ἐλθεῖν πρός με, ἐάν μή ᾖ δεδομένον αὐτῷ ἐκ τοῦ Πατρός μου» (Ἰω. 6, 65). Ἡ σπουδή στά ἱερά κείμενα καί τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μᾶς διδάσκει πώς ἡ ἀληθής μετάνοια εἶναι μία ποιότητα ψυχῆς, ἕνα ἄθλημα ἐλευθερίας, ἕνας συγκλονιστικός σεισμός, πού ψηλαφᾶται καί γνωρίζεται σέ πρόσωπα. Στόν τελώνη, στόν ἄσωτο υἱό, στήν ὁσία Μαρία τήν Αἰγυπτία, στούς Ἀποστόλους Πέτρο καί Παῦλο, στόν εὐγνώμονα ληστή καί σέ τόσες ἄλλες ἁγίες μορφές πού ἡ Ἐκκλησία, τό ἁγιασμένο ἐργαστήριο τῆς σωτηρίας μας, προβάλλει διδακτικῶς ἐνώπιόν μας καθημερινῶς ὥστε νά γνωρίσουμε καί ἐμεῖς τό ποιόν, τό ἦθος καί κυρίως τήν δύναμη τῆς μεγάλης αὐτῆς ἀρετῆς, περί τῆς ὁποίας τό χρυσό στόμα τῆς Ἐκκλησίας λέγει: «Ἡ μετάνοια φάρμακον ἐστί τῶν πλημμελημάτων, δαπάνημα τῶν παρανομιῶν, παρρησία πρός τόν Θεόν, ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου, σωτηρίας ἐλπίς, ἀπογνώσεως ἀναίρεσις. Αὕτη τόν οὐρανόν ἀνοίγει, αὕτη εἰς τόν παράδεισον εἰσάγει». (Ἱερός Χρυσόστομος, Ε.Π.Ε. 30, 286).
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,
Ὁ μέγας τῆς μετανοίας διδάσκαλος, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος μᾶς δείχνει παιδαγωγικῶς καί συμβουλευτικῶς τούς δρόμους αὐτῆς τῆς εὐλογημένης συναντήσεώς μας μέ τόν Χριστό, λέγων: «Θά σᾶς εἶπω τάς ὁδούς τῆς μετανοίας. Πρώτη: Ἡ καταδίκη τῶν ἁμαρτημάτων μας. Δεύτερη: Νά μήν μνησικακῆς ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν, νά συγκρατῆς τήν ὀργήν σου, νά συγχωρῆς τά ἁμαρτήματα τῶν συνανθρώπων σου. Τρίτη: Προσευχή θερμή καί εἰλικρινής πού νά πηγάζῃ ἀπό τά βάθη τῆς καρδιᾶς σου. Τέταρτη: Ἡ ἐλεημοσύνη, διότι αὐτή ἔχει πολλή καί ἀπερίγραπτη δύναμη. Πέμπτη: Ἡ μετριοφροσύνη καί ἡ ταπεινοφροσύνη, πού ἐκμηδενίζουν τήν φύση τῶν ἁμαρτημάτων ὄχι λιγότερο ἀπό τούς ἄλλους τρόπους» (Ε.Π.Ε. 31, 92). Καλή μετάνοια, πατέρες καί τέκνα ἐν Κυρίῳ περιπόθητα. Εὐλογημένη καί σωτήρια Μεγάλη Τεσσαρακοστή! Καλή Ἀνάσταση!
Διάπυρος εὐχέτης ὅλων σας πρός τόν Κύριον
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΑΣ
† Ὁ Σερρῶν καί Νιγρίτης Θεολόγος
