ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ
Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου «οἰκητήριον τό πάλαιἀνδρῶν, ἀρετήν μετιόντων», κτίσθηκε στό μεσοδιάστηματῶν χρόνων 1270 – 1275 στούς πρόποδες τοῦ Μενοικείου ὄρους. «…περί αὐτήν τήν μονήν ἅπας χῶρος, στενός μέν ἦν καί βραχύς καίπρός εἰσελεύσεις τε καί πρός ἐξελεύσεις, κρημνώδης τε καί σκληρός, σχεδόν δε εἰπεῖν, καί ὅλως ἄβατος ὅλως κεκαλυμμένος ὑπό παντοίων ἀγρίων φυτῶν τε καί ἀκανθῶν…».
Ἔτσι περιγράφεται ὁ χῶρος πού περιβάλλει τό ἱερό καθίδρυμαστό προοίμιο τῆς τυπικῆς διατάξεως τοῦ μοναστηριοῦ, πού συντάχθηκε τό 1324 ἀπό τόν δεύτερο κτήτορα, τόν ἀπό τό 1328 Μητροπολίτη Ζιχνῶν Ἰωακείμ πού, περί τό τέλος τῆς ζωῆς του, διά τοῦ θείουκαί ἀγγελικοῦ σχήματος, μετονομάσθηκε σέ Ἰωάννην μοναχόν.
Ὁ πρῶτος κτήτορας τῆς Μονῆς Ἰωαννίκιος, ἀφού διέτρεξε συνοδευόμενος ἀπό τούς μαθητές τοῦ καί τόν μικρό του ἀνηψιό Ἰωακείμτίς πλαγιές τοῦ βουνοῦ τοῦ Μενοικέως, κατέληξε, ἱκανοποιημένος ἀπό τήν ἡσυχία τοῦ χώρου, περί τήν «…πεπαλαιωμένην καί ἄσκεπον, θηρίοις μόνοις καί ἐρπετοῖς οἰκητήριον…» ἐκκλησία τοῦ Τιμίου Προφήτου Προδρόμου καί Βαπτιστοῦ, σήμερα εὑρισκομένη πίσω ἀπό τό καθολικό τῆς Μονῆς, ὅπου καί οἰκοδόμησε κελιά γιά τούς ἀδελφούς του. Αὐτῆς τῆς μικρῆς σέ ἀριθμό μοναχῶν κοινότητας ὡς προϊστάμενος, ὁ κτητόρας Ἰωαννίκιος ἐπιμελεῖται, τρέφοντας καί ἐνδύοντας ὅλους, κυρίως, ὅμως, γενόμενος «…λιμήν ἀναψύξεως καί σωτηρίας» αὐτῶν τῶν ἀνδρῶν πού ἔκοψαν κοντά του τό οἰκεῖοθέλημα, ἕως καί τό 1290, ὁπότε καί ἐξελέγη Ἐπίσκοπος Ἐζεβῶν.
Ἡ Ἱερά Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου, μέ τήν φροντίδα τοῦ δεύτερου κτήτορα, πού ἀπό τό 1928 ἔγινε Ἐπίσκοπος Ζιχνῶν αὐξήθηκε, ἔδειξε τήν πνευματική της δύναμη καί ἄρχισε νά ἐπηρεάζει θετικά δοκιμάστηκε δεινά ἀπό κύματα πού ὀρθώνονταν πολύ πάνω ἀπό τό ἀναστημά της καί ἄντεξε. Στούς δύσκολους αὐτούς καιρούς τήν διευθέτηση τῶν προβλημάτων της ἐπωμίστηκαν ἄνθρωποι πού εἶχαν, κατά τήν ρήση τοῦ δευτέρου κτήτορα Μητροπολίτη Ζιχνῶν Ἰωακείμ, «τόν Θεόν πρό τῶν ὀφθαλμῶν τους», γέροντες πού ἐπ-ξια γιά τήν σώφρονα διακυβέρνηση, ὀνομάστηκαν Νέοι Κτήτορες καί Μεγάλοι Κυβερνῆτες, ἐνῶ τήν προστασία καί συνδρομή τους πρός τήν Μονή προσέφεραν οἱ αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου Ἀνδρόνικος Β’ ὁ Παλαιολόγος, Ἰωάννης ΣΤ’ ὁ Καντακουζηνός καί Ἀνδρόνικος Γ’ ὁ Παλαιολόγος, πού μέ χρυσόβουλα ἀνεκήρυξαν τόν Ἰούνιο τοῦ 1321 καί τόν Ἰανουάριο τοῦ 1329 τό μοναστήρι ὡς Βασιλικό καθώς καί Οἰκουμενικοί Πατριάρχες οἱ ὁποῖοι περιέβαλαν τήν Ἱερά Μονή μέ ἔκτακτες προνομίες.
Τόν ἱερό αὐτό τόπο ἐπέλεξε, ὁ πρῶτος μετά τήν ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως ο Οἰκουμενικός Πατριάρχης Γεννάδιος ὁ Σχολάριος γιά νά ἐφησυχάσει. Τό «Μαργαρίτ» μοναστήρι , ὅπως τό ἀποκαλοῦσαν οἱ Τοῦρκοι, παρά τήν προστασίατῶν σουλτανικῶν ἐγγράφων ἐρημώθηκε ἀπό τούς κατακτητές τό 1571, ἐνῶ τό 1917 ἔπαθε τήν χειρότερή του καταστροφή. Οἱ Βούλγαροι ἐξόρισαν τούς 29 πατέρες καί ἔκλεψαν τούς τριακόσιους δώδεκα τόμους ἀπό περγαμηνά καί χαρτῶα χειρόγραφα, καθώς καί ὅλα τά ἀνεκτίμητα κειμήλιά του. Τό Καθολικό τῆς Μονῆς εἶναι κτίσμα τοῦ 14ου αἰώνα καί ἀρχιτεκτονικά εἶναι μονόκλιτη βασιλική μέ τροῦλο. Οἱ ἀρχαιότερες ἀπό τίς τοιχογραφίες του ἔγιναν τό 1319 καί ἡ τεχνοτροπία τους σχετίζεται μέ τήν ἑλληνιστική παράδοση τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἐξαιρετικῆς τέχνης εἶναι καί τό ξυλόγλυπτο τέμπλο τοῦ ναοῦ, ἔργο τοῦ 1804, καθώς καί τά βημόθυρα τῆς Ὠραίας Πύλης πού κατασκευάσθηκαν τό 1555.
Τήν αὐλή τοῦ μοναστηριοῦ στολίζει ἡ φιάλη, ἕνακομψό πολυγωνικό ἀρχιτεκτόνημα, ἔργο τοῦ 1854. Στά ἱερά λείψανα τοῦ μοναστηριοῦ ὑπάρχουν ἡ κάρα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου καί τό ἱερόλείψανο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Γενναδίου τοῦ Σχολαρίου. Κατόπιν ἐκδόσεως Προεδρικοῦ Διατάγματος, ἀπό τό 1986 στό μοναστήρι τοῦ Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν ἐγκαταστάθηκε συνοδεία μοναστηριῶν. Ἡγουμένη τῆς Μονῆς εἶναι ἡ Γερόντισσα Φεβρωνία Κρομμύδα. Ἑορτάζει στίς 29 Αὐγούστου τήν μνήμη τῆς Ἀποτομῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Ἡ Μονή δέχεται ἐπισκέπτες κατά τίς ὧρες 8:30 π.μ. ἕως 12:00 μ.μ. καί ἀπό 16:00 μ.μ. μέχρι στίς 19:30 μ.μ. Διεύθυνση: Ἱερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν, Τ.Κ. 62100. Τηλ. (23210) 74623. To Σύνολο εγγεγραμμένων Μοναχών είναι 30.
