Α’ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΕΡΡΩΝ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ
ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΣΕΡΡΩΝ
Ὁ Ἱερός Ναός τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος Σερρῶν βρίσκεται στή δυτική πλευρά τῆς ἀκροπόλεως ἔξω ἀπό τά τείχη τῆς πόλεως. Εἶναι ἄγνωστο πότε πρωτοκτίστηκε. Σέ ἱστορικές πηγές ἀναφέρεται ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 12ου αἰώνα λειτουργοῦσε ὡς Ναός τοῦ βυζαντινοῦ νεκροταφείου τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Αὐτό ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τίς παλαιές εἰκόνες πού βρέθηκαν τό 1892 στό Ναό α) τῆς Θεοτόκου «ΜΗΡ ΘΟΥ, Η ΑΜΑΡΤΩΛΩΝ ΣΩΤΗΡΙΑΝ» καί β) τοῦ Χριστοῦ μέ τήν ἐπιγραφή «ΔΕΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΥΜΒΙΟΥ ΑΥΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΚΝΩΝ ΑΥΤΟΥ ΕΤΟΥΣ ΖΛΛΣ(1628)».
Τό ἔτος 1202 ὁ Ἱερός Ναός καταστράφηκε ἀπό τόν τσαρίσκο τῶν Βουλγάρων Ἰωαννίτση, τόν ἐπονομαζόμενο Σκυλογιάννη, ἐνῶ ἀνακαινίσθηκε ἐκ βάθρων τό 1738 καί τό 1838. Σύμφωνα μέ ἐνεπίγραφες πλάκες τῆς Ρωμαϊκῆς καί Βυζαντινῆς ἐποχῆς, κτίστηκε στό χῶρο τοῦ ρωμαϊκοῦ καί στή συνέχεια βυζαντινοῦ νεκροταφείου τῆς πόλεως τῶν Σερρῶν. Ἀπό τήν ρωμαϊκή ἐποχή βρέθηκε μία ἐνεπίγραφη ἐπιτύμβια πλάκα μέ ἀνάγλυφη ροζέτα καί ἡμικυκλικό στεφάνι πού φέρει τήν ἐπιγραφή «ΜΩΜΩ ΔΙΟΝΥΣΙΩ ΤΩ ΑΝΔΡΙΜΝΗΜΗΣ ΧΑΡΙΝ». Ἡ ἐπιτύμβια πλάκα τῆς βυζαντινῆς ἐποχῆς εἶχε τήν ἐπιγραφή « ΜΝΗΣΘΗΤΙ- ΚΡ ΤΩΝ ΔΟΥΛΩΝ ΣΟΥ ΛΑΖΑΡΩΝ ΠΤΡ».
Τό 1913 οἱ Βούλγαροι καί πάλι πυρπόλησαν τό Ναό μέ ἀποτέλεσμα νά καεῖ σχεδόν ὅλος ἐκτός ἀπό τήν κεντρική ἁψίδα. Ἐπανοικοδομήθηκε πάνω στά θεμέλια τοῦ παλαιοῦ βυζαντινοῦ Ναοῦ τό 1935 μετά ἀπό πρωτοβουλία μιᾶς ἐπιτροπῆς γυναικῶν πού ἀποτελοῦνταν ἀπό τίς κ. Γούναρη Ἀσημίνα, Ζωγράφου Μαρίκα, Κακαβούτη Θεοδώρα καί Κικοπούλου Εὐθαλία. Ἡ ἐπανοικοδόμηση τοῦ Ναοῦ ὁλοκληρώθηκε τό 1950. Ξανακτίστηκε σέ βυζαντινό ρυθμό τρίκλιτης βασιλικῆς μέ σαμαρωτή δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη μέ ἕξι ζεύγη ξυλίνων ἐπικαλυμμένων κιόνων. Τό Ἱερό Βῆμα εἶναι πολύκογχο. Ἐκτός τῆς μεγάλης κόγχης ἔχει ἄλλες μικρότερες γιά τήν προσκομιδή, τό σκευοφυλάκιο κ.λ.π.
Ὁ Ναός μετά τήν ἐπανοικοδόμησή του λειτουργοῦσε ὡς παρεκκλήσιο τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ τῶν Μεγάλων Ταξιαρχῶν. Τό 1984 προτάθηκε νά γίνει ἐνοριακός. Κατόπιν συντονισμένων ἐνεργειῶν ὑπογράφηκε ἀπό τόν τότε Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας τό ὑπ’ ἀριθμ. 14 / 22-1-1985 διάταγμα. Ὁ Ναός ἐγκαινιάστηκε ἀπό τόν Μητροπολίτη Μάξιμο στίς 28 Σεπτεμβρίου τοῦ 1986. Ἀπό τό 1986 καί μετά ἔγιναν βελτιωτικές ἀνακαινίσεις τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Ἀνεγέρθηκε ἡ αἴθουσα, τό γραφεῖο καί ἡ ἀποθήκη, δημιουργήθηκε λεβητοστάσιο καί ἐγκαταστάσεις ὑγιεινῆς, πλακοστρώθηκε καί περιφράχθηκε ὁ αὔλειος χῶρος, ἀνακαινίστηκε προϋπάρχουσα βρύση ἀπό τό 1900, ἐπιπλώθηκε καί ἁγιογραφήθηκε ἀπό τόν Σπυρίδωνα Δροῦμπο, ἀνακατασκευάστηκε τό τέμπλο, ἀντικαταστάθηκε ἡ σκεπή καί κεραμοσκεπάστηκε ὁ νάρθηκας. Ἐπίσης κτίσθηκε τό ἱερό ναΰδριο τοῦ «Ἀθανάτου Σωτῆρος Χριστοῦ». Τέλος ἀνεγέρθηκε τό ἱερό παρεκκλήσιο «Ὁ Χριστός ἐν τῇ φυλακῇ» πίσω ἀπό τό Ἱερό Βῆμα, διότι παλαιότερα δίπλα στόν Ἅγιο Παντελεήμονα ὑπῆρχε κοιμητηριακός Ναός μέ αὐτή τήν ὀνομασία. Τό καμπαναριό ἀνεγέρθηκε τό 1961 μέ δωρεά τοῦ Κατσαρίδη Γ.
Στόν Ἱερό Ναό ὑπάρχουν τά ἑξῆς ἱερά κειμήλια:
1. Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ Παντοκράτορος τοῦ ἔτους 1885.
2. Εὐαγγέλιο βελούδινο ἀργυρό τοῦ ἔτους 1811.
3. Εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου τοῦ ἔτους 1879.
4. Ἁγιοπότηρον.
Θεία Λειτουργία τελεῖται κάθε Κυριακή καί κάθε ἑορτή. Λειτουργεῖ ἐνοριακό φιλόπτωχο ταμεῖο. Στόν Ἱερό Ναό ὑπάγεται τό Ἱερό Παρεκκλήσιο Κοιμήσεως Θεοτόκου παραθεριστῶν Χρυσοπηγῆς Σερρῶν. Κτίστηκε τό 1957 ὅταν ἄρχισαν νά κτίζονται καί τά πρῶτα σπίτια τῶν ἐκεῖ παραθεριστῶν. Τό 1996 κατόπιν ἐντολῆς τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Σερρῶν καί Νιγρίτης Μαξίμου, γκρεμίσθηκε τό ἀρχικό Παρεκκλήσιο καί ἀνεγέρθηκε νέο. Ἐγκαινιάσθηκε στίς 9/8/1997. Λειτουργεῖ κατά τούς μῆνες Ἰούλιο καί Αὔγουστο κάθε Κυριακή καί τόν Δεκαπενταύγουστο στίς ἱερές παρακλήσεις πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο.
Ἐφημέριοι τοῦ Ναοῦ εἶναι ὁ Αρχιμ. Νικήτας Χαλέμης και ο Πρωτοπρεσβύτερος Στυλιανός Κουκουλᾶς.
Διεύθυνση: Σέρρες, Ἁγίου Παντελεήμονος & Ἀν. Χρυσάφη Τ.Κ. 62122.
Τηλ.23210 65222.
Ἀπό τήν στιγμή πού ἀναθερμάνθηκε στή μνήμη τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος τῆς τοπικῆς μας Ἐκκλησίας τό ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ ἔνδοξο μαρτύριο τοῦ Ἁγίου «οἱ Σερραῖοι τῇ δόξῃ σου, ἐπαγαλλιῶνται Νικήτα ἔνδοξε διά τοῦτο καί προστρέχουσι, θερμοτάτῃ πίστει τῇ σῇ χάριτι». Ἡ ἀγάπη τῶν Σερραίων γιά τόν Ἅγιο παρεκίνησε τόν μακαριστό Μητροπολίτη Σερρῶν καί Νιγρίτης Κωνσταντῖνο (Καρδαμένη) νά φέρει ἀπό τό Ἁγιώνυμο Ὄρος στήν πόλη τῶν Σερρῶν, μετά ἀπό σύντονες προσπάθειες, τεμάχιο ἀπό τό λείψανο τοῦ Μάρτυρα, τό ὁποῖο ἀποθησαύρισε στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τῶν Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν, ἑνώνοντας ἔτσι μυστικά τόν τόπο τοῦ μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου (μαρτύρησε πολύ κοντά στόν Ἱερό Μητρ. Ναό) μέ τήν καλύβη τῆς Ἁγίας Τριάδος τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου μόνασε ὁ Ἅγιος Νικήτας.
Ἡ ἀγάπη τοῦ χριστεπωνύμου πληρώματος τῆς Ἐκκλησίας τῶν Σερρῶν πρός τόν προστάτη τους Ἅγιο Νικήτα ἦταν ἡ ἀγαθή δύναμη πού στάθηκε ἀρωγός στίς προσπάθειες τῶν ἁρμοδίων γιά τήν ἀνέγερση τοῦ κυρίως Ναοῦ. Οἱ ἐργασίες ἀνοικοδόμησης ἄρχισαν τόν Μάρτιο τοῦ 1999. Ὅμως, ἡ αἰφνίδια κοίμηση τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου κυροῦ Μαξίμου βρῆκε τόν κυρίως Ναό σέ ἡμιτελῆ κατάσταση. Ἔκτοτε καί μέσα σέ ἑνάμισυ περίπου χρόνο, μέ τίς πρεσβεῖες τοῦ Ἁγίου, τίς ἄοκνες προσπάθειες τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Θεολόγου, τήν ἀγάπη τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τό ἐνδιαφέρον τοῦ ἐφημερίου τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καί τῆς Ἐκκλ. Ἐπιτροπῆς ὁλοκληρώθηκαν ἡ ἐξωτερική λιθεπένδυση τοῦ Ναοῦ, τά ἐσωτερικά ἐπιχρίσματα, ὁ ὑδροχρωματισμός, ἡ ἐπίστρωση τοῦ δαπέδου μέ μάρμαρο, ἡ ἠλεκτρομηχανολογική ἐγκατάσταση, ἡ τοποθέτηση κλιματισμοῦ, ἡ τοποθέτηση περίτεχνου ξυλόγλυπτου τέμπλου καί βαρύτιμων πολυελαίων, ἐνῶ βρίσκεται σέ ἐξέλιξη ἡ ἁγιογράφησή του μέ ὡραιότατες τοιχογραφίες βυζαντινῆς τεχνοτροπίας.
Σέ ἀνάμνηση τοῦ παραπάνω γεγονότος οἱ Καμενικιῶτες ἔκτισαν μέ δάνειο τό 1836 τόν Ναό πρός τιμήν του. Ἐπειδή πιέζονταν τρομερά ἀπό τούς δανειστές τους, ἡ Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου Σερρῶν ἀνέλαβε νά ἐξοφλήσει τό χρέος τῶν 55.000 γροσίων τό 1844, ἀλλά ὑπήγαγε τό Ναό στή δικαιοδοσία της. Οἱ Καμενικιῶτες μετάνιωσαν καί ζήτησαν μετά ἀπό λίγο νά τούς ἐπιστραφεῖ ὁ Ναός, κάτι πού ἔγινε, ἀφοῦ πρῶτα ἐπέστρεψαν στήν Ἱερά Μονή τό ποσό πού εἶχε καταβάλει.
Ὁ Ναός διαθέτει δύο εἰσόδους ἀπό δυτικά καί νότια καί φωτίζεται ἀπό δεκαοχτώ παράθυρα. Τό 1998 ἀνεγέρθηκε αἴθουσα δεξιώσεων βορειοδυτικά τοῦ Ναοῦ. Στό Ἱερό Βῆμα, ἐκτός ἀπό τήν κεντρική μεγάλη κόγχη, ὑπῆρχαν ἄλλες πέντε μικρές. Ἡ μονόστυλη κτιστή μαρμάρινη Ἁγία Τράπεζα, λόγω τῆς ἀνυψώσεως τοῦ δαπέδου, ἔγινε τετράστυλη διώροφη. Τό ξύλινο τέμπλο παραμένει τό ἴδιο μέ πρόσθετη ἐσωτερική ἐπένδυση. Φέρει τρεῖς σειρές εἰκόνων,δώδεκα μεγάλων κάτω καί σαράντα τεσσάρων μικρῶν ἐπάνω. Ἀρκετές εἶναι φθαρμένες καί φέρουν τήν χρονολογία 1836. Παλαιότερες τοιχογραφίες εἶναι στό χῶρο τῆς προσκομιδῆς ἡ Ἀποκαθήλωση καί πάνω ἀπό τούς κίονες τοῦ μεσαίου κλίτους οἱ Εὐαγγελιστές καί οἱ Προφῆτες Μωυσῆς, Δαβίδ, Σολομών καί Ἠλίας. Ἡ Πλατυτέρα τῆς κόγχης τοῦ Ἁγίου Βήματος εἶναι ἔργο τοῦ Κ. Κωτικώστα (1971). Οἱ ἄλλες ὀγδόντα καί πλέον τοιχογραφίες εἶναι σύγχρονα ἔργα τοῦ Τερπνιώτη ἁγιογράφου Νικολάου Γκόλα (1992).
Στό ἔτος 1971 ἡ ἐνορία ἀπέκτησε τό πρῶτο στήν πόλη ἐνοριακό φιλόπτωχο συμβούλιο τό ὁποῖο μέ ἐνθουσιασμό κινοῦνταν στήν ἐνορία προσπαθώντας νά βρίσκεται κοντά στόν κάθε ἐνορίτη πού χρειαζόταν βοήθεια. Ἀκόμη ἀπό τούς πρώτους χρόνους τῆς ζωῆς τῆς ἐνορίας, λειτουργοῦν κατηχητικά σχολεῖα μέ συμμετοχή μεγάλου ἀριθμοῦ παιδιῶν. Μεταξύ 1982 καί 1986 κυκλοφόρησε τό περιοδικό τῆς ἐνορίας μέ τό ὄνομα «Ἐνοριακό» καί μοιραζόταν δωρεάν στούς ἐνορίτες καί φίλους τῆς ἐνορίας.
Τό 1997 διοργανώθηκε ἀπό τήν ἐνορία τό πρῶτο τριήμερο συνάντησης καί ἐπικοινωνίας νέων ἀπό ἐνορίες τῆς βορείου Ἑλλάδος πού συνεχίστηκε ἀνά διετία μέχρι τό 2007. Ὁ ἀριθμός τῶν ἐνοριτῶν ἄρχισε νά μεγαλώνει σημαντικά καί ἔτσι προέκυψε θέμα χωρητικότητος τοῦ ναοῦ. Τόν Μάρτιο τοῦ 1999 ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Μάξιμος ἐτέλεσε τόν ἁγιασμό ἔναρξης τῶν ἔργων ἐπέκτασης τοῦ Ναοῦ, τά ὁποῖα ὁλοκληρώθηκαν σέ τρία χρόνια, καί ἔτσι διπλασιάστηκε ὁ χῶρος τοῦ Ναοῦ, ὁ ὁποῖος ἀπέκτησε ταυτόχρονα καί βοηθητικούς χώρους. Μέ τήν ἐπέκταση ἄλλαξε ὁ ρυθμός τοῦ Ναοῦ καί ἔγινε πεντάκλιτος βασιλική μετά τρούλου. Τήν ἐποχή αὐτή ἀπέκτησε ὁ Ναός τέσσερες μεγάλες εὐλογίες. Ἱερά Λείψανα τῶν: ἁγίου Δημητρίου, Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καί ἁγίας Ἀναστασίας τῆς Φαρμακολυτρίας, καθώς καί ἀντίγραφο τῆς Ἱερᾶς εἰκόνας τῆς Παναγίας τῆς Φοβερᾶς Προστασίας.
Τό 1999 ἔγινε πραγματικότητα ἡ λειτουργία ἐκκλησιαστικῶν κατασκηνώσεων στή Χρυσοπηγή Σερρῶν, ὑπό τό ὄνομα Χριστοῦ Πηγή. Στήν κατασκήνωση φιλοξενοῦνται κάθε χρόνο 220 παιδιά κάθε ἡλικίας. Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 2008 γιορτάσθηκε μέ λαμπρότητα ἡ πεντηκοστή ἐπέτειος τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ναοῦ μέ μιά σειρά ἀκολουθιῶν καί ἄλλων ἐκδηλώσεων καί μέ τήν ἰδιαίτερη εὐλογία τῆς παραμονῆς τοῦ Τιμίου Ξύλου, προερχομένου ἀπό τήν Ἱερά Μονή Κουτλουμουσίου Ἁγίου Ὄρους, γιά μία ἑβδομάδα. Στηριζομένη δέ στή χάρη τοῦ Θεοῦ, στίς πρεσβεῖες τῆς φοβερᾶς προστασίας καί τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, καθώς καί στήν εὐχή τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου καί πατέρα μας κ. Θεολόγου, ἡ ἐνορία τοῦ Ἁγίου Δημητρίου συνεχίζει τήν πορεία της μέσα στόν χρόνο, προσδοκώντας τά ἔσχατα, τήν ἀνάσταση τῶν νεκρῶν καί τήν ζωήν στόν μέλλοντα αἰώνα.
Τό πρόγραμμα τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν ἐμπλουτίζεται μέ τήν παράκληση τοῦ ἁγίου Νεκταρίου (Πέμπτη ἀπόγευμα) καί τήν ἀγρυπνία (κάθε μήνα). Ἐπίσης μέ τό μυστήριο τοῦ Εὐχελαίου στίς 23 Ὀκτωβρίου καί τήν πρώτη Κυριακή τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς. Ἡ μέριμνα τῆς ἐνορίας γιά τήν νεότητα ἐκτός ἀπό τίς κατασκηνώσεις ἐκδηλώνεται καί μέ τήν λειτουργία κατηχητικῶν σχολείων. Ἐπιπλέον οἱ νέοι ἔχουν τήν δυνατότητα νά ψυχαγωγηθοῦν στούς χώρους τῆς ἐνορίας τά Σαββατοκύριακα συμμετέχοντας στό ἀρχονταρίκι ἤ ἀπασχολούμενοι στό ἐργαστήρι πληροφορικῆς καί internet καί παρακολουθώντας μαθήματα φωτογραφίας. Συνάξεις πνευματικῆς οἰκοδομῆς γίνονται καί γιά μεγαλύτερες ἡλικίες. Σέ εὐρύτερο κύκλο ἡλικιῶν ἀπευθύνεται γιά τήν τροφοδότησή της ἡ τράπεζα αἵματος τῆς ἐνορίας, καθώς καί ἡ ὁμάδα διακονίας γιά τήν συμπαράσταση σέ ὑπερήλικες καί μοναχικούς ἐνορίτες. Τέλος ὀργανώνονται ἐπισκέψεις σέ φυλακές.
