Οκτώβριος

Η Εορτή της Αγίας Σκέπης και η
μετάθεση της την 28η Οκτωβρίου

(†) Μητροπολίτης Πισιδίας Σωτήριος Τράμπας

Σε όλον τον Ορθόδοξο κόσμο είναι γνωστή η Εορτή της Αγίας Σκέπης της Υπεραγίας Θεοτόκου, η οποία βασικά τελείται την 1ην Οκτωβρίου. (Με απόφαση της Εκκλησίας της Ελλάδος συνδέθηκε με την εθνική εορτή της 28ης Οκτωβρίου, για τη θαυμαστή προστασία του Έθνους κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως γνωστόν, δέ, με το παλαιό Ημερολόγιο εορτάζεται την 14η Οκτωβρίου).

Και μόνον οι δύο αυτές λέξεις «Αγία Σκέπη», φέρουν στη μνήμη μας αναρίθμητα θαυμαστά γεγονότα, που καταδεικνύουν τη μητρική αγάπη της Παναγίας Μητέρας μας, τη σκέπη και προστασία που μας προσφέρει σε καιρούς κινδύνων, και την ακαταμάχητη βοήθειά Της στις δυσκολίες της ζωής μας.

Αλλά, πώς καθιερώθηκε αυτή η εορτή την 1η Οκτωβρίου; Είναι πολύ εντυπωσιακό το ιστορικό γεγονός που την καθιέρωσε.

Στη νότια πλευρά του ναού των Βλαχερνών στην Κωνσταντινούπολη, υπήρχε ένα παρεκκλήσιο, όπου φυλασσόταν σε ασημένια λειψανοθήκη η εσθήτα της Θεοτόκου. Στις αρχές του 10ου αιώνα, ένα βράδυ που γινόταν ολονυκτία στον Ναό των Βλαχερνών, πήγε και ο Άγιος Ανδρέας να συμμετάσχει στην ολονύκτια Αγρυπνία. Ο Άγιος Ανδρέας είναι γνωστός ως «διά Χριστόν σαλός» διότι, για να κρύβει την αγιότητά του από τους ανθρώπους προσποιούταν τον χαζό. Στον ναό των Βλαχερνών τη νύκτα εκείνη, τον συνόδευε ο νεαρός Επιφάνιος, ο οποίος αργότερα έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Περί τα μεσάνυχτα, ξαφνικά, βλέπει ο μακάριος Ανδρέας την Υπεραγία Θεοτόκο στον αέρα να μπαίνει από την κεντρική πύλη του Ναού και να προχωρεί προς το Άγιο Βήμα. Φαινόταν πολύ υψηλή και είχε λαμπρή τιμητική συνοδεία λευκοφόρων Αγγέλων και αγίων. Ανάμεσά τους ξεχώριζαν ο τίμιος Πρόδρομος και ο θεολόγος Ιωάννης, που παράστεκαν δεξιά κι αριστερά τη Θεοτόκο. Από τους λευκοφόρους, άλλοι προπορεύονταν και άλλοι ακολουθούσαν ψάλλοντας ύμνους και άσματα πνευματικά.

Όταν η Παναγία με τη συνοδεία Της πλησίασε στον άμβωνα, που ήταν στο κέντρο του Ναού, είπε ο όσιος Ανδρέας στον συνοδό του Επιφάνιο:

-Βλέπεις την Παναγία Μητέρα και Δέσποινα του κόσμου;

-Ναι, τίμιε πάτερ, αποκρίθηκε ο νέος.

Η Θεοτόκος εν τω μεταξύ είχε γονατίσει και προσευχόταν για πολλή ώρα. Παρακαλούσε τον Υιό της για τη σωτηρία του κόσμου και έρραινε με δάκρυα το άγιο πρόσωπό της. Μετά τη δέηση μπήκε στο Άγιο Βήμα, όπου προσευχήθηκε για τους πιστούς που αγρυπνούσαν.

Όταν η Παναγία ολοκλήρωσε τη δέησή της, έβγαλε από την κεφαλή Της το αστραφτερό της μαφόριο (το κόκκινο ένδυμα που βλέπουμε στις εικόνες της Θεοτόκου να καλύπτει την κεφαλή και το σώμα) με μια σεμνή κίνηση, και καθώς ήταν μεγάλο, το άπλωσε σαν Σκέπη με τα πανάγια χέρια της επάνω στο εκκλησίασμα. Έτσι απλωμένο το έβλεπαν κι οι δυό τους για πολλή ώρα να εκπέμπει δόξα θεϊκή σαν ήλεκτρο. Όσο φαινόταν εκεί η Κυρία Θεοτόκος, φαινόταν και το μαφόριο να ακτινοβολεί. Όταν η Παναγία άρχισε να ανεβαίνει στον ουρανό, άρχισε και η Εσθήτα να συστέλλεται λίγο-λίγο και να χάνεται.

Αυτό το γεγονός, αλλά και τα θαύματα που σχετίζονται με την ιερά Εσθήτα της Θεοτόκου, έγιναν αφορμή να καθιερωθεί η εορτή της Αγίας Σκέπης, ήτοι της Προστασίας, που παρέχει η Παναγία σε όσους με πίστη επικαλούνται τη χάρη Της.

Αναρίθμητα είναι τα θαύματα της Αγίας Σκέπης της Θεοτόκου. Αναφέρεται ότι όταν κάποτε είχε περικυκλωθεί η Κωνσταντινούπολη από τη θάλασσα με εχθρικά πλοία, ο Πατριάρχης πήρε από τον Ναό των Βλαχερνών την ιερά εσθήτα της Παναγίας την βούτηξε στα νερά και αμέσως ξεσηκώθηκε μεγάλη τρικυμία με αποτέλεσμα πολλά πλοία του εχθρού να βουλιάξουν και όσα απέμειναν να φύγουν σε κατάσταση πανικού.

Στα νεώτερα χρόνια, κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλές φορές οι Έλληνες στρατιώτες έβλεπαν πάνω από τα χαρακώματα την μορφή της Παναγίας, να τους προστατεύει από τις βόμβες του εχθρού.

Αλλά πόσες φορές και καθένας από μας δεν είδε την σκέπη της Παναγίας μας να προστατεύει από ποικίλους κινδύνους και ανάγκες είτε δικούς μας ανθρώπους, είτε κι εμάς τους ιδίους!

Γι’ αυτό με εμπιστοσύνη οι χριστιανοί, σε κάθε κίνδυνο, σε κάθε πόνο μας, σε κάθε ανάγκη μας καταφεύγουμε στην Σκέπη της Παναγίας μας. Στη στοργική Μητέρα μας. Και στην Εορτή Της, γεμάτοι ευγνωμοσύνη σπεύδουμε στους ναούς να Την ευχαριστήσουμε, όπως μας προτρέπει ο υμνωδός:

Ἐλᾶτε νά τιμήσουμε πανευλαβῶς
τήν Σκέπην τήν ἱεράν τῆς τοῦ Κυρίου Μητρός,
τήν τούς πιστούς προστατεύουσαν ἀσφαλῶς,
καί τῶν δεινῶν καί θλίψεων ρύουσαν ἡμᾶς μητρικῶς.

Και να ικετεύσουμε την Παναγία μας με τα λόγια του υμνωδού:

Σκέπασον ἡμᾶς Παντάνασσα Δέσποινα,
μέ τήν Χάριν τῆς Σκέπης Σου τήν κραταιάν,
καί σῶσον ἐκ κινδύνων καί θλιβερῶν περιστάσεων,
τούς Σέ τιμώντας εὐλαβῶς.

Είθε η Αγία Σκέπη της Παναγίας μας να σκέπει, να φρουρεί και να διαφυλάττει όλους μας και να χαρίζει ειρήνη στον κόσμο. Αμήν.

Για μια γνήσια μαρτυρία για το Χριστό

Ἡ ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο καὶ ἡ ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου νὰ ἀναφέρεται στὸν Θεὸ εἶναι χαρακτηριστικὸ ἰδίωμα τῆς ἀνθρώπινης φύσεως. Ἡ πνοὴ τοῦ Θεοῦ – Δημιουργοῦ κατὰ τὴ δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ἔκανε τὸ προνομιοῦχο αὐτὸ πλάσμα Του νὰ γεννηθεῖ εἰς «ψυχὴν ζῶσαν», αἰτιολογεῖ τὴ διαπίστωση αὐτή. Οἱ ἀνὰ τοὺς αἰῶνες θρησκευτικὲς ἐκδηλώσεις ἀτόμων καὶ λαῶν, ἐπιβεβαιώνουν τὴν προαναφερθεῖσα πραγματικότητα. Ὅμως, ἡ θρησκευτικὴ προαίρεση τοῦ ἀνθρώπου δὲν πρέπει νὰ ἐκληφθεῖ ὡς κάτι τὸ ἀόριστο καὶ ἀφηρημένο, ὡς κάτι τὸ αὐστηρῶς προσωπικό, ὡς μία μονομερῶς ἐσωτερικὴ κατάσταση τοῦ πιστοῦ. Ἡ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεὸ ἐκκινεῖ ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς του, τὴν ὁποία ζητᾶ ἀπὸ τὸν Κύριο καθαρή, «καρδίαν καθαρὰν κτίσον ἐν ἐμοὶ ὁ Θεός», περνᾶ στὸν ὁμολογιακὸ ἢ καὶ ἀπολογητικὸ λόγο τῶν χειλέων καὶ σφραγίζεται μὲ ἔργα ἀγαθά, μὲ τὰ ὁποῖα «εὐαρεστεῖται ὁ Θεός».

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος μᾶς διαβεβαιώνει ὁτι ἡ ὁμολογία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὡς τοῦ ἐνανθρωπήσαντος Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἀναντίρρητο σημεῖο τοῦ ἀληθινοῦ συνδέσμου μὲ τὸν Θεό: «Πᾶν πνεῦμα ὃ ὁμολογεῖ Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα ἐκ τοῦ Θεοῦ ἐστι καὶ πᾶν πνεῦμα ὃ μὴ ὁμολογεῖ τὸν Ἰησοῦν Χριστὸν ἐν σαρκὶ ἐληλυθότα ἐκ τοῦ Θεοῦ οὐκ ἔστι» (Α΄ Ἰωάν. δ΄ 2-3).

Μὲ παρρρησία «ἐνώπιον βασιλέων καὶ Ἡγεμόνων» στάθηκαν οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ὁμολόγησαν τὸν θεῖο Ἱδρυτή της. «Οὐ δυνάμεθα γὰρ ἡμεῖς ὃ εἴδομεν καὶ ἠκούσαμεν μὴ λαλεῖν» (Πράξ. δ΄ 20) διακήρυξαν οἱ ἀπόστολοι Πέτρος καὶ Ἰωάννης ἐνώπιον τοῦ Συνεδρίου. «Χριστιανός εἰμι» ἦταν ἡ δυναμικὴ ὁμολογία τῶν μαρτύρων τῆς πίστεώς μας.

Φυλακισμένος ὁ ἀπόστολος Παῦλος, γράφει μὲ πόνο στὸν Τιμόθεο, ἐκλεκτὸ συνεργάτη του, τὴν δεύτερη ἐπιστολή του. Μεταξῦ τῶν ἄλλων, τὸν πληροφορεῖ ὅτι ταλαιπωρεῖται καὶ πάσχει πρὸς χάριν τοῦ Εὐαγγελίου· «… κακοπαθῶ μέχρι δεσμῶν ὡς κακοῦργος ἀλλ’ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέδεται».

Εἶναι δεμένος μὲ ἁλυσίδες σὰν κακοῦργος μέσα στὴ φυλακή, ἀλλὰ ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ δὲν μπορεῖ νὰ δεθεῖ. Δὲν ἐμποδίζεται ἀπὸ τίποτε, στὸ νὰ διαδίδεται καὶ νὰ κατακτᾶ ψυχές. Γι’ αὐτὸ καὶ τὸν προτρέπει στὴν ἴδια ἐπιστολή, νὰ κακοπαθεῖ καὶ ἐκεῖνος ὡς καλὸς στρατιώτης Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀκόμη τοῦ παραγγέλλει αὐτὰ ποὺ ἔχει ἀκούσει καὶ διδαχθεῖ ἀπὸ τὸν ἴδιο, νὰ τὰ παραθέσει καὶ νὰ τὰ ἐμπιστευθεῖ ὡς ἀνεκτίμητο θησαυρὸ σὲ ἀξιόπιστους ἀνθρώπους, ποὺ εἶναι ἱκανοί, τὸ λόγο τοῦ Θεοῦ νὰ τὸν διδάξουν καὶ σὲ ἄλλους.

Ἔτσι ἔκαναν καὶ οἱ χριστιανοὶ ποὺ ἔζησαν τοὺς πρώτους μετὰ Χριστὸν αἰῶνες καὶ ὁ ἅγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλύτης, τοῦ ὁποίου τὴ μνήμη γιορτάζουμε τοῦτο τὸ μήνα. Εἶναι ἕνας τροπαιοῦχος ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ. Μπῆκε στὸ στάδιο τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, γαλουχημένος ἀπὸ τοὺς χριστιανοὺς γονεῖς του, καὶ «ἤθλησε» σ’ αὐτὸ «νομίμως». Ἔτσι ἔγινε σύμφωνα μὲ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ «θείων καὶ ἀνθρωπίνων χαρίτων ἑστία» καὶ ζωντανὸ «ἄγαλμα» κάθε ἀρετῆς. Ἦταν ἕνας ἄνθρωπος ποὺ μὲ τὴ δική του ἐλεύθερη γνώμη ἐξάσκησε κάθε ἀρετή, συνέλαβε μέσα στὴν καρδιά του τὴν πίστη καὶ ἐμβάθυνε στὴ ζωὴ τοῦ Πνεύματος. Ἔτσι ἔγινε κατοικητήριο τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ ἔλαβε ἀποστολικὴ καὶ προφητικὴ χάρη.

Ἀδέλφια μου, «ὁ Θεὸς τοῦ Δημητρίου», ποὺ ἐνδυνάμωσε τὸ Νέστορα ἀπέναντι στὸ Λυαῖο καὶ τοῦ ἔδωσε, ὅπως καὶ στὸ δάσκαλό του Δημήτριο, τὸ «στέφανο τοῦ μαρτυρίου», εἶναι ὁ Θεὸς τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι ὁ Θεὸς τῶν ἁγίων Πατέρων μας. Αὐτὸς ὁ Θεὸς μᾶς καλεῖ σὲ ἀγῶνες πνευματικούς. Ἀνοίγει στάδιο καὶ προτρέπει τοὺς «βουλομένους ἀθλῆσαι» νὰ εἰσέλθουν. Ἡ ἀθλητικὴ ὁμολογία εἶναι πολὺ προσφιλὴς στοὺς ὑμνογράφους τῆς Ἐκκλησίας καὶ γενικὰ στοὺς ἐκκλησιαστικοὺς συγγραφεῖς. Μέσα στοὺς ὕμνους καὶ στὰ κείμενά τους, οἱ διάφορες μορφὲς καὶ φάσεις τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς παρομοιάζονται συχνὰ μὲ ἀθλητικοὺς ἀγῶνες, γιὰ τοὺς ὁποίους χρειάζεται ἐπιμελὴς προπόνηση καὶ γνώση τῶν «ἀθλητικῶν κανόνων», ὥστε στὴν κρίσιμη στιγμὴ τῶν ἀγώνων νὰ ἔχουμε τὴ δύναμη καὶ τὴ γνώση ποὺ εἶναι ἀπαραίτητες γιὰ τὴ νίκη.

Σήμερα δὲν ζοῦμε στὴν ἐποχὴ τοῦ ἁγίου Δημητρίου, ποὺ ἦταν ἐποχὴ σκληρῶν διωγμῶν. Οὔτε βρισκόμαστε κάτω ἀπὸ ἀθεϊστικὰ καθεστῶτα. Κι ὅμως ἡ ὀρθόδοξη πίστη μας συκοφαντεῖται, περιφρονεῖται, διώκεται μὲ ὕπουλα μέσα. Ἀναπνέουμε μολυσμένο ἀέρα ἀπιστίας καὶ αἱρέσεων. Διαφαίνεται μάλιστα καὶ μία τάση νὰ ἀποστερήσουν ἀπὸ μᾶς τὸ δικαίωμα τῆς ἐξωτερικεύσεως τοῦ «Πιστεύω» μας. Ἐμεῖς, ὅμως, ὀφείλουμε μὲ διάθεση ἀκόμη καὶ μαρτυρικὴ νὰ τὸ πράττουμε. Ἐλπίδα μας ἡ διαβεβαίωση τοῦ Χριστοῦ μας. «Πᾶς οὖν ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοὶ ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγὼ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς· ὅστις δ’ ἂν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτὸν κἀγὼ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ι΄ 32-33).

Ὅταν πιστεύω κάτι μὲ τὴν καρδιά μου, τὸ ὑποστηρίζω καὶ θυσιάζομαι γι’ αὐτὸ μέχρι θανάτου. Δὲν κρύβω τὴν πίστη μου στὸν Σωτήρα Κύριο «ὑπὸ τὸν μόδιον», ἀλλὰ τὴν θέτω «ἐπὶ τὴν λυχνίαν». Τὴν χριστιανικὴ ἀλήθεια τήν ὁμολογῶ, τὴν διαδίδω μὲ ὅλους τοὺς τρόπους καὶ τὰ μέσα ποὺ διαθέτω.

Μέσα στὸν κόσμο ποὺ ζῶ, προσφέρω ἁπλά, ταπεινά, μὲ ἀγάπη καὶ ἀνδρεία τὸν ζωντανὸ λόγο τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη καταθέτω τὴ μαρτυρία μου μὲ ἑτοιμότητα καὶ βεβαιότητα. Ἀλλὰ ἡ μαρτυρία ποὺ μετράει πάρα πολὺ καὶ ἀποστομώνει τοὺς ἐχθροὺς τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἴδια ἡ ζωή μας.

Μπορεῖ κανεὶς νὰ ἔχει τὶς καταπληκτικὲς ἱκανότητες τοῦ Ὠριγένη καὶ τὴν φιλοσοφικὴ δεξιότητα τοῦ Αὐγουστίνου, ἀλλὰ σὲ τίποτε δὲν θὰ ὠφελήσουν ὅλα αὐτὰ ἂν δὲν εἶναι «φῶς καὶ ἅλας». Ἂν δηλαδὴ δὲν ἔχει ὁ Χριστιανὸς φωτεινὸ παράδειγμα. Γιὰ νὰ καταθέσει κανεὶς μιὰ γνήσια μαρτυρία ὀρθόδοξη γιὰ τὸν Χριστό, χρειάζεται πρὸ παντὸς τὸ φωτεινὸ παράδειγμα τῆς ζωῆς του. Γιὰ νὰ εἶναι μάρτυρας Χριστοῦ «στῆς γαλήνης τοὺς καιροὺς» χρειάζεται νὰ ἔχει τὰ χαρακτηριστικὰ ποὺ εἶχε ὁ ἅγιος Δημήτριος. Τὸ ἡρωικὸ στοιχεῖο, τὴ συνέπεια τοῦ πιστεύω του, τὴν ἀρετὴ καὶ τὴ μεγάλη ἀγάπη γιὰ τὸν Χριστό.

Ὁ ἅγιος Δημήτριος ἔδωσε δυναμικὰ τὴ μαρτυρία του γιὰ τὸν Χριστό. Καὶ ἀξιώθηκε νὰ σφραγίσει τὴν ἁγία ζωή του μὲ μαρτύριο. Ὁ ἅγιος Δημήτριος διήνυσε τὴν τελικὴ φάση τοῦ ἀγώνα του λογχιζόμενος στὰ πλευρά. Ἐμεῖς δὲ γνωρίζουμε ἀκόμη τὴν τελικὴ φάση τοῦ δικοῦ μας ἀγώνα. Στὴν ἐξέλιξή του πάντως ἀγωνιζόμαστε νὰ κρατηθοῦμε στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μὲ ταπεινὸ πνεῦμα, ὀρθὴ πίστη καὶ ἀγάπη γιὰ τὸ Χριστὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους.

Της Κατερίνας Τσακίρη – Απόσπασμα από το Περιοδικό “Πειραϊκή Εκκλησία”, Τεύχος Οκτωβρίου 2014

Τή Νεότητα παιδαγώγησον

Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος

Δὲν εἶναι ἀξιοπερίεργο τὸ ὅτι στέλνουμε τὰ παιδιά μας στὸ σχολεῖο νὰ μάθουν γράμματα καὶ τέχνες καὶ ἐξαντλοῦμε ὅλες μας τὶς δυνατότητες γιὰ τὴν ἐπιτυχία αὐτοῦ τοῦ σκοποῦ καὶ δὲν ἐνδιαφερόμαστε νὰ τὰ ἀναθρέψουμε συγχρόνως καὶ σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ; Ἒ λοιπὸν νὰ ξέρετε ὅτι, ὅταν ἀνατρέφουμε τὰ παιδιά μας, ἔτσι ὥστε νὰ γίνουν, ἀναιδῆ, ἀκόλαστα, ἀπειθάρχητα, βάναυσα, τότε, ἐμεῖς πρῶτοι θὰ γευθοῦμε τοὺς καρποὺς τῆς κακίας τους.

Ἂς προσέξουμε λοιπὸν αὐτὸ τὸ θέμα κι ἂς ὑπακούσουμε σ᾿ αὐτὸ ποὺ μᾶς διδάσκει ὁ μακάριος Ἁπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος μᾶς συμβουλεύει νὰ ἀνατρέφουμε τὰ παιδιά μας καὶ νὰ τὰ παιδαγωγοῦμε, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Νὰ τοὺς δίνουμε πάντα ἐμεῖς πρῶτοι τὸ καλὸ παράδειγμα καὶ νὰ τὰ συνηθίσουμε ἀπὸ μικρὰ στὴν μελέτη τῶν θείων Γραφῶν¹.

Μέχρι πότε θὰ εἴμαστε κάτω ἀπὸ τὸ σαρκικὸ φρόνημα; Μέχρι πότε θὰ σκύβουμε καὶ θὰ ἐπικεντρώνουμε ὅλο τὸ ἐνδιαφέρον μας πάνω στὰ γήινα πράγματα;

Ὅταν πρόκειται, γιὰ τὴν φροντίδα τῆς ἀνατροφῆς καὶ τὴν παιδαγωγία τῶν παιδιῶν μας, ἂς παίρνουν ὅλα τὰ ἄλλα δεύτερη θέση καὶ σημασία.

Ἂν τὸ παιδὶ διδαχτεῖ ἀπὸ μικρὸ νὰ σκέπτεται μὲ σωστὸ τρόπο, τότε ἔχει ἤδη ἀποκτήσει μεγάλο πλοῦτο καὶ δόξα.

Δὲν θὰ ἔχεις κατορθώσει τίποτα τὸ σπουδαῖο, ἂν ἔχεις μάθει τὸ παιδί σου κάποια τέχνη ἢ τὴν ἀρχαία φιλοσοφία, μὲ τὴν ὁποῖα θὰ κερδίσει ἐνδεχομένως χρήματα. Τὸ σπουδαῖο θὰ εἶναι ἂν τὸ ἔχεις διδάξει τὴν τέχνη νὰ περιφρονεῖ τὰ χρήματα. Ἂν θέλεις νὰ τὸ κάνεις πλούσιο, ἔτσι νὰ τὸ κάνεις. Γιατὶ πλούσιος δὲν εἶναι ὅποιος ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ πολλὰ χρήματα ἢ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὅλα τὰ ἀγαθά, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτα. Αὐτὸ νὰ διδάξεις τὸ παιδί σου. Αὐτὸ νὰ τοῦ μάθεις. Αὐτὸς εἶναι ὁ μεγαλύτερος πλοῦτος.

Μὴν κοιτάζεις, πῶς θὰ τὸ κάνεις νὰ προκόψει -μὲ τὴν ἔννοια βέβαια, ποὺ τὸ κοσμικὸ φρόνημα θεωρεῖ τὴν προκοπὴ- γιατὶ ἔτσι θὰ τὸ καταντήσεις φιλόδοξο. Φρόντισε καλύτερα νὰ τοῦ μάθεις πῶς νὰ περιφρονεῖ, σὲ τούτη ἐδῶ τὴ ζωή, τὴν ἀνθρώπινη δόξα. Ἔτσι μπορεῖ νὰ γίνει καὶ πιὸ ἔνδοξος καὶ πιὸ σπουδαῖος.

Αὐτὰ εἶναι πράγματα, ποὺ εἶναι εὔκολα καὶ εἶναι δυνατὸν νὰ γίνουν ἐξ ἴσου, καὶ ἀπὸ τὸν πλούσιο καὶ ἀπὸ τὸ φτωχό. Αὐτὰ δὲν τὰ διδάσκεται κανεὶς ἀπὸ δάσκαλο, οὔτε τοῦ τὰ μαθαίνει καμμιὰ τέχνη. Αὐτὰ εἶναι πράγματα ποὺ τὰ μαθαίνει κανεὶς ζώντας σύμφωνα μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ.

Μὴν φροντίζεις μόνο, νὰ ζήσει τὸ παιδί σου πολλὰ χρόνια ἐδῶ στὴ γῆ.

Θέλεις νὰ ἀφήσεις ἄνθρωπέ μου, πλοῦτο στὸ παιδί σου; Δίδαξέ το νὰ εἶναι τίμιο. Γιατὶ ἔτσι θὰ μπορέσει νὰ διαφυλάξει τὸν πλοῦτο του. Ἔτσι, ἀκόμα κι ἂν δὲν ἀποκτήσει ἄλλα κτήματα, τουλάχιστον δὲν θὰ σκορπίσει ὅσα ἔχει.

Ἂν ὅμως τὸ παιδί σου εἶναι πονηρό, τότε δὲν θὰ τὸ ἀφήσεις φύλακα τοῦ πλούτου σου, ἀλλὰ θὰ τὸ κάνεις χειρότερο κι ἀπὸ τὸν τελευταῖο φτωχὸ τῆς γῆς.

Γιὰ ὅσους δὲν ἔχουν ἀναθρέψει σωστὰ τὰ παιδιά τους, εἶναι γι᾿ αὐτὰ προτιμότερη, ἀπὸ τὸν πλοῦτο, ἡ τέλεια φτώχεια. Γιατὶ ἡ φτώχεια θὰ τὰ διατηρήσει στὴν ἀρετή, ἀκόμα καὶ παρὰ τὴ θέλησή τους, ἐνῶ ὁ πλοῦτος δὲν θὰ τὰ ἀφήσει στὸν ἴσιο δρόμο, ἀκόμα κι ἂν τὰ ἴδια τὸ θέλουν. Ἡ πλούσια ζωὴ θὰ τὰ παρασύρει στὸ κακό, θὰ τὰ καταστρέψει καὶ θὰ τὰ ὁδηγήσει σὲ ἀμέτρητα δεινά².

Πές μου ἄνθρωπὲ μου, ἂν ἔβλεπες τὸ παιδί σου νὰ λειώνει ἀπὸ τὴν πεῖνα, θὰ τὸ ἄντεχε ἡ ψυχή σου καὶ θὰ ἀγνοοῦσες τὴν κατάστασή του; Δὲν θὰ ἔτρεχες νὰ κάνεις ὅ,τι περνάει ἀπὸ τὸ χέρι σου, γιὰ νὰ τὸ χορτάσεις καὶ νὰ τὸ ἀναπαύσεις;

Ἒ λοιπόν, ἂν ἔλειωνε τὸ παιδί σου ἀπὸ τὴν πεῖνα καὶ τὴν ἔλλειψη τῆς ὑλικῆς τροφῆς, δὲν θὰ τὸ παράβλεπες. Τώρα, ποὺ καταστρέφεται ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῆς διδασκαλίας τῶν θείων Γραφῶν, τὸ σηκώνει ἡ ψυχή σου καὶ τὸ προσπερνᾶς ἀπαρατήρητο;

Πές μου, ἀξίζει τέτοιος ποὺ εἶσαι, νὰ ὀνομάζεσαι πατέρας;

Αὐτὴ ἡ πεῖνα εἶναι φοβερώτερη ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῆς τροφῆς, ἐφόσον καταλήγει στὸν μεγαλύτερο, τὸν πνευματικὸ θάνατο. Γι᾿ αὐτὸ πρέπει νὰ ἐνδιαφερόμαστε, περισσότερο γι᾿ αὐτὴν καὶ νὰ τὴν ἀντιμετωπίζουμε πιὸ ἄμεσα. Ὁ ἀπ. Παῦλος λέει: Νὰ μεγαλώνετε τὰ παιδιά σας, νουθετώντας καὶ παιδαγωγώντας τα, μὲ τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ (Ἐφ. στ´, 4). Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ καλὴ πατρικὴ φροντίδα. Αὐτὴ εἶναι ἡ πιὸ γνήσια πατρικὴ κηδεμονία.

Ἔτσι ἐγὼ κατανοῶ τὴν πατρικὴ σχέση μὲ τὸ παιδί, ὅταν δηλαδὴ ὁ πατέρας φροντίζει περισσότερο ἀπὸ τὴν ὑλική, τὴν πνευματικὴ τροφὴ τοῦ παιδιοῦ του³.

Ἂν πρόκειται νὰ μᾶς ζητηθοῦν εὐθῦνες γιὰ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους -ἐφόσον μᾶς ἔχει πεῖ ὁ ἀπόστολος Παῦλος : κανένας νὰ μὴν ζητάει τὸ δικό του, ἀλλὰ καθένας νὰ φροντίζει γιὰ τὸ συμφέρον τοῦ ἄλλου. (Α Κορ. 10, 24)- πόσο περισσότερο θὰ εἴμαστε ὑπόλογοι γιὰ τὴν ἔλλειψη τῆς φροντίδα μας πρὸς τὰ παιδιά μας;

Θὰ μᾶς πεῖ ὁ Θεὸς: Δὲν τό ῾χες το παιδὶ κοντά σου ἀπὸ βρέφος; Δὲν σὲ ἔχω ὁρίσει δάσκαλό του, προστάτη, κηδεμόνα καὶ ὁδηγό του; Δὲν τὸ εἶχα ἀφήσει ὁλοκληρωτικὰ στὰ χέρια σου;

Σοῦ ἔχω δώσει ἐντολή, νὰ τὸ διαπλάσεις ἀπὸ πολὺ μικρὸ καὶ νὰ τὸ παιδαγωγήσεις σωστά. Νομίζεις ὅτι θὰ βρεῖς ἔλεος, ἂν ἀδιαφορήσεις καὶ τὸ ἀφήσεις νὰ χαθεῖ;

Τί ἔχεις νὰ ἀπαντήσεις πάνω σ᾿ αὐτὸ ἄνθρωπέ μου;

Μήπως θὰ μοῦ πεῖς, ὅτι τώρα ποὺ μεγάλωσε τὸ παιδί, εἶναι γιὰ μένα δύσκολο αὐτὸ τὸ ἔργο καὶ σκληρὸ; Αὐτὸ ἄνθρωπέ μου ἔπρεπε νὰ τὸ εἶχες ὑπολογίσει ἀπὸ τότε, ποὺ τὸ παιδὶ ἦταν μικρὸ καὶ εὔπλαστο καὶ μποροῦσε εὔκολα νὰ ὑπακούει. Ἁπὸ τότε ἔπρεπε νὰ τὸ διαπαιδαγωγήσεις προσεκτικὰ καὶ νὰ τὸ συνηθίσεις νὰ κινεῖται καὶ νὰ σκέπτεται σωστά. Ἁπὸ τότε ἔπρεπε νὰ τὸ διορθώνεις καὶ νὰ κόβεις τὶς ἀδυναμίες του. Τότε ποὺ ἡ ἡλικία ἦταν ἀκόμα τρυφερὴ καὶ ὅλα ἦταν πιὸ εὔκολα. Τότε ἔπρεπε νὰ εἶχες ξερριζώσει τὰ ἀγκάθια.

Ἂν δὲν τὰ παραμελοῦσες τότε ποὺ ἀναπτύσσονταν τὰ πάθη, δὲν θὰ εἶχαν τώρα ριζώσει καὶ δὲν θὰ ἦσαν σήμερα δυσκολοθεράπευτα. Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς μᾶς παραγγέλει ἡ Ἁγ. Γραφὴ καὶ μᾶς λέει: Κάνε τὸ παιδί σου, νὰ σκύψει τὸ κεφάλι, ἀπὸ τὴ μικρή του κιόλας ἡλικία, τότε ποὺ εἶναι πιὸ εὔκολη ἡ διαπαιδαγώγησή του (Σοφ. Σειρ. 7, 23)⁴.

Σημειώσεις

1. Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61,150, κ.εξ
2. Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 61, 546 κ.ἑξ.
3. Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 51, 100 – 101
4. Ἰωάν.Χρυσόστομος: P.G. 51, 327 κ.ἑξ.