Α’ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΣΕΡΡΩΝ
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΣΕΡΡΩΝ

Ὁ Ἱερός Ναός τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων βρίσκεται ἀνατολικά τῆς πόλεως τῶν Σερρῶν, στόν ἱστορικό συνοικισμό Κατακονόζι. Πληροφορίες γιά τό Ναό ἔχουμε ἀπό τίς ἐντοιχισμένες στό ναό ἐπιγραφές. Ἡ πρώτη ἀριστερά μέσα στόν νάρθηκα γράφει: “ΕΡΩΤΑΣ ΤΙΝΟΣ ΕΣΤΩΣ ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΡΟΘΥΡΩΝ ΑΓΑΣΤΟΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΘΕΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΘΕΟΥ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΔΗΜΗΤΡ’ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΤΗ ΠΡΟΘΥΜΙΑ ΘΕΟΣ ΟΥΝ ΑΥΤΩ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΔΩΗ ΤΗΝ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΙΝ ΤΩΝ ΣΩΤΗΡΙΩΝ. ΕΝ ΠΡΟΠΟΛΕΙ ΞΕΙΝ ΕΙΣΟΡΟΩΝ ΙΕΡΟΝ ΔΟΜΟΝ ΙΣΘΙ ΝΑΟΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΤΟΝΔΕ Μ’ ΕΥΚΤΙΜΕΝΟΝ ΑΡΧΙΕΡΗΟΣ ΕΠΙ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΚΥΔΑΛΙΜΟΙΟ ΤΗ ΔΗΜΗΤΡΙΕΩ ΚΗΔΜΟΣΥΝΗ ΠΥΚΙΝΗ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΔΕΩ ΑΝΔΡΟΣ ΤΥΧΘΕΝΤ’ ΑΓΑΚΛΕΙΤΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ Δ’ ΟΣ ΕΗΝ ΗΓΑΘΕΗΣ ΓΕΓΑΩΣ ΑΩΙΖ (1817)”.

Τό νόημά της εἶναι: Σταματᾶς μπροστά στήν ἐξώθυρα τοῦ Ναοῦ καί ρωτᾶς; Ποίου ἔργο εἶναι ὁ θαυμαστός Ναός τῶν θείων Ἀναργύρων; Ὁ Ναός αὐτός ἀνακαινίσθηκε μέ τήν βοήθεια τοῦ Θεοῦ και τήν προθυμία τοῦ Δημητρίου Ἀθανασίου. Ὁ Θεός μέ τίς παρακλήσεις τῶν Ἁγίων νά δώσει σ’ αὐτόν νά συμπληρώσει τά χρόνια για τήν σωτηρία του. Ὦ ξένε, βλέποντας στά προάστια τῆς πόλεως (Σερρῶν) τόν Ἱερό αὐτό Ναό, γνώριζε ὅτι εἶναι ὁ Ναός τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, πού κτίσθηκε λαμπρός ἐπί τῆς Ἀρχιερατείας τοῦ ξακουστοῦ Χρύσανθου. Κατασκευάστηκε μέ τήν φροντίδα τοῦ Ἀθανασίου, πού γεννήθηκε στήν δοξασμένη Ἤπειρο, γιά νά κτίσει λαμπρά ἔργα. 1817. Ἡ δεύτερη ἐπιγραφή στήν ἐξωτερική βορειοανατολική γωνία τοῦ Ναοῦ εἶναι ρυθμική ὁμοιοκατάληκτη σέ δεκατρεῖς στίχους καί γράφει: “Ο ΘΕΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΩΚΟΔΟΜΗΘΗ ΦΑΙΔΡΟΣ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ ΠΑΝΥ ΜΕΤΕΚΟΣΜΗΘΗ ΥΠΕΡΘΕΝ ΝΕΥΣΕΙ ΚΑΙ ΘΕΙΑ ΠΡΟΜΥΘΙΑ ΥΠΕΡΜΑΧΙΑ ΓΕΝΝΑΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΑΝΑΣΙΟΥ ΓΟΝΟΥ ΚΛΕΙΝΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ ΠΛΗΡΟΥΣ ΠΕΛΟΝΤΟΣ ΘΕΙΟΥ ΖΗΛΟΥ ΑΠΕΙΡΟΥ ΔΑΠΑΝΗ ΝΑΟΥ Κ’ ΕΝΟΡΙΤΩΝ ΑΠΑΝΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΤ ΑΥΤΩΝ ΕΥΣΕΒΩΣ ΣΥΝΤΡΕΞΑΝΤΩΝ ΕΙΣ ΑΙΝΟΝ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΣΕΠΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ ΤΩΝ ΕΝΟΙΚΟΥΝΤΩΝ ΕΝ ΑΥΤΩ ΘΕΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΩΝ ΔΩΗ ΑΥΤΟΙΣ Ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΟΝΑΣ ΤΑΣ ΑΙΩΝΙΟΥΣ ΤΑΣ ΜΗΠΩ ΠΕΠΛΗΡΩΜΕΝΑΣ ΤΕ ΚΕΙΝΑΣ ΤΑΣ ΑΪΔΙΟΥΣ” ΕΝ ΕΤΕΙ ΧΙΛΙΟΣΤΩ ΟΚΤΑΚΟΣΙΩΣΤΩ ΔΕΚΑΤΩ ΤΕ ΕΒΔΟΜΩ ΕΠΙ ΑΡΧΙΕΡΕΩΣ ΤΕ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ ΤΟΥ ΤΗΛΑΥΓΩΣ ΙΘΥΝΟΝΤΟΣ ΤΑ ΕΝ ΤΩ ΘΕΙΩ ΔΟΜΩ ΠΟΝΗΜΑ ΙΩΑΝΝΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ ΤΟΥ ΕΞΑΓΡΑΦΩΝ”.

Ἄγνωστο εἶναι πότε ἀκριβῶς κτίσθηκε ὁ Ναός. Ὁ Παπασυναδινός ἀναφέρει στό χρονικό του ὅτι τό 1619 «ὁ παπά κυρ Δημήτριος ὁ καστρινός ὁ Τζουκαλάριος εἶχε ἐνορίαν τούς Ἁγίους Ἀναργύρους». Ἡ πρώτη ἐπιγραφή γράφει ὅτι ἀνακαινίσθηκε τό 1817, ἐνῶ ἡ δεύτερη χρησιμοποιεῖ τήν συνηθισμένη διατύπωση «Ὠκοδομήθη φαιδρός ἐκ βάθρων» πού ἀναγράφεται σέ κάθε γενική ἀνακαίνιση Ναοῦ. Ἡ χαμηλότερη ἀπό τόν δρόμο κατά τρία μέτρα στάθμη τοῦ δαπέδου τοῦ Ναοῦ καί ἡ ἀποκάλυψη τῶν θεμελίων του σέ βάθος ἄλλων ὀκτώ μέτρων, εἶναι ἐνδείξεις ὅτι ὁ Ναός προϋπῆρχε, ἀλλά ἄγνωστο πότε καί πῶς, καταστράφηκε καί ξανακτίσθηκε πάνω στά ἴδια θεμέλια τό 1817. Μία δεύτερη ἐπιγραφή στόν νάρθηκα μᾶς πληροφορεῖ ὅτι μετά πενήντα ἀκριβῶς χρόνια (1817-1867) ὁ Ναός κάηκε και ξανακτίσθηκε ἐκ θεμελίων τό 1867, στά χρόνια τῆς Ἀρχιερατείας τοῦ Σερρῶν Νεοφύτου καί τῆς ἐπιτροπείας τοῦ Χατζηκωνσταντίνου Χρυσάφη, μέ γενναῖες δαπάνες καί συνδρομές τῶν κατοίκων τῆς συνοικίας τοῦ Κατακονόζι.

ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΕΙΨΕΙ ΤΗΣ ΘΕΟΣΤΕΠΤΟΥ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΚΑΙ ΔΕΣΠΟΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΚΥΡΙΟΥ ΝΕΟΦΙΤΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΙΑΣ ΚΥ-ΡΙΟΥ Χ(ΑΤΖΗ)ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΧΡΥΣΑΦΗ ΔΙΑ ΔΑΠ(ΑΝ)ΗΣ ΚΑΙ ΓΕΝ/ΝΑΙΑΣ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΘΕΟΦΙΛΩΝ ΑΝΔΡΩΝ ΤΕ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΚΑΤΑΚΟΝΟΖΛΗΔΩΝ ΑΝΗΓΕΡΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ Ο ΠΕΡΙΚΑΛΗΣ ΟΥΤΟΣ ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΩΝ ΤΟΥ ΤΩΝ ΘΕΟΣΕΒΩΝ ΚΤΙΤΟΡΩΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΝ ΑΙΩΝΙΟΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΙΜΝΗΣΤΩΝ. ΣΕΡΡΑΣ ΤΗ 30 ΜΑΪΟΥ 1867.

Ὁ Ναός διασώθηκε ἀπό τήν πυρκαγιά τοῦ 1913 και διατηρεῖται στή μορφή τῆς ἐπανοικοδομήσεως τοῦ 1867. Ἡ ἀποκατάστασή του το 1998, πού ἔγινε μέ τίς ἄοκνες προσπάθειες τοῦ ἐφημερίου π. Φιλίππου Καρκάνη, ἀπεκάλυψε ὅτι ὁ κυρίως Ναός, εἶναι κτισμένος μέ πέτρα καί σειρές τούβλων, ἐνῶ ὁ νάρθηκας μόνο μέ τοῦβλα. Ξεχωρίζουν τά ἀνοίγματα τῶν τεσσάρων εἰσόδων καί τῶν δεκατριῶν παραθύρων μέ τούς κιβωτιόσχημους κυβόλιθους ἀπό μάρμαρο καί πωρόλιθους. Εἶναι ρυθμοῦ τρίκλιτης βασιλικῆς, με σαμαρωτή ξύλινη στέγη, διαστάσεων 24Χ14 καί ὕψους 8μ. Στό μέσον τῆς ὀροφῆς ἐσωτερικά δημιουργεῖται χαμηλός τυφλός τροῦλος, χωρίς νά προεξέχει τῆς στέγης. Ἔχει πλακόστρωτο δάπεδο καί 12 κολόνες ὕψους 6 μέτρων. Τό ξύλινο ταβάνι ἔχει γεωμετρικά σχήματα. Τό Ἅγιο Βῆμα ἔχει τρεῖς κόγχες. Ἡ τέταρτη μετατράπηκε σε θύρα. Ἡ ἀκατέργαστη πλάκα τῆς Ἁγίας Τράπεζας φέρει ἱερά λείψανα ἀπό τόν ἐγκαινιασμό της καί τήν ἐπιγραφή “ΜΑΡΓΑΡΗΤΗ ΝΙΚΟΛΑ”. Τό τέμπλο εἶναι ξυλόγλυπτο, ἐπίχρυσο, λαϊκῆς τεχνοτροπίας τοῦ 1867, μέ τέσσερις σειρές εἰκόνων. Σύγχρονα ἔργα εἶναι ὁ ἐπισκοπικός θρόνος καί ὁ ἄμβωνας. Τά προσκυνητάρια, ἀναλόγια καί τά στασίδια ἀντικαταστάθηκαν. Ἔχει πέντε κρυστάλλινους πολυελαίους καί τέσσερα μεγάλα μανουάλια (γιντέκια), δύο μαρμάρινα καί δύο μπρούτζινα, μέ τήν ἐπιγραφή: ΗΚΟΔΟΜΗΘΙΣΑΝ ΤΑΜΑΝΟΑΛΙΑ ΔΙΑ ΕΞΟΔΩΝ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΕΚΛΗΣΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. ΣΕΡΡΑΣ 1871 ΕΠΗΤΡΟΠΕΒΩΝ ΔΕ Χ(ΑΤΖΗ)ΔΙΝΑΣ ΧΡΗΣΑΦΗ ΤΗ 10 ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΔΙΑ ΧΙΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ΄ ΚΕΦΑΛΑ ΤΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΟΥ.

Ὑπάρχει παρακαταθήκη τμημάτων Ἱερῶν Λειψάνων ὀκτὼ Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας, τῶν Ἁγίων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ, Ἁγίου Ἀθανασίου ἐκ Χριστιανουπόλεως, Ἁγίου Μοδέστου, Ὁσίου Ἰωάννου τῆς Ρίλα, Ὁσίου Εὐθυμίου τοῦ νέου, Ἁγίου Ἱερομ. Ραφαὴλ τοῦ νεοφανοῦς καὶ τοῦ Ὁσίου Λουκᾶ τοῦ Ἰατροῦ τοῦ Ρώσου. Ἄξιος προσοχῆς εἶναι ὁ ἐντοιχισμένος στή βόρεια πλευρά τοῦ Ναοῦ ἐπιτάφιος. Τό ἑξάγωνο, πενταόροφο, εἴκοσι περίπου μέτρων κωδωνοστάσιο κατασκευάστηκε το 1892. Ἀπό τίς ἑκατό περίπου φορητές εἰκόνες τοῦ Ναοῦ τοῦ 19ου αἰώνα, ἀρκετές εἶναι ἀξιόλογες. Ἡ ἁγιογράφηση τοῦ Ναοῦ ἀναφέρεται στό ὑπέρθυρο ὡς ἑξῆς: «Ὁ παρών Ἱερός Ναός τῶν Ἁγίων καί θαυματουργῶν Ἀναργύρων Κοσμᾶ καί Δαμιανοῦ, ἀνηγέρθη ἐκ βάθρων καί καθωραΐσθη διά ζωγραφιῶν ἀπό τοῦ ἔτους σωτηρίου 1867 μέχρι τοῦ 1870 μηνί Ἀπριλίου 3 ἐπί τοῦ Πανιερωτάτου Μητροπολίτου Σερρῶν κ. Νεοφύτου, διά κοινῆς μέν συνεισφορᾶς τῶν ἐνοριτῶν Κατακοζινίου καί ἄλλων εὐσεβῶν Χριστιανῶν, δι’ ἀόκνου δε προσπαθείας καί ἐπιμελοῦς ἐπιστασίας τοῦ ἐπιτροπεύοντος αὐτοῦ κ. Χατζηδίνα Χρυσάφου, διά χειρός δέ Χρίστου καί αὐταδέλφων αὐτοῦ Ἡσαΐου καί Κοσμᾶ”.

Ὁ κυρίως Ναός εἶναι κατάγραφος μέ ἑκατοντάδες μορφές ἁγίων καί σύνθετες παραστάσεις τῆς Καινῆς Διαθήκης. Τό κατανυκτικό περιβάλλον τοῦ Ναοῦ, ἡ παλαιότητα τοῦ τέμπλου μέ τίς ἀρίστης τεχνοτροπίας φορητές εἰκόνες καί τήν θαυμάσια τοιχογραφία του μεταρσιώνουν τόν προσκυνητή. Κατά τά ἔτη 2004-2006 καθαρίσθηκε καί ἀποκαταστάθηκε αἰσθητικά τό ἐξαιρετικῆς τέχνης καί ὀμορ-φιᾶς ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ἡ προσπάθεια γενικῆς συντήρησης – ἀνακαίνισης ἄρχισε νὰ πραγματοποιεῖται ἀπὸ τὸ 1996, ἐπὶ ἐφημερίας τοῦ ἱερέως π. Φιλίππου Καρκάνη, καὶ συνεχίζεται ἀκόμη. Ἀνεγέρθηκε ἐκ θεμελίων ὁ ἐξωνάρθηκας μὲ τρόπο ποὺ νὰ ἐναρμονίζεται ὀπτικὰ καὶ ἀρχιτεκτονικὰ μὲ τὸ ὑπάρχον κτίριο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Ἀνακαινίστηκε ἐκ βάθρων τό προαύλιο, ἔγινε ἀποχέτευση ὄμβριων ὑδάτων καὶ ἀντιπλημμυρικὰ ἔργα καὶ κτίστηκε τὸ παρεκκλήσι τῶν Ἅγ. Ραφαήλ, Νικολάου καὶ Εἰρήνης. Καθαρίστηκαν ἀπὸ τοὺς σοβάδες καὶ ἁρμολογήθηκαν τὸ καμπαναριό, ἡ τοιχοποιία ἐσωτερικὰ καὶ ἐξωτερικὰ καὶ ἐπισκευάστηκαν οἱ κολόνες καὶ ἡ σκεπή. Τό ἔτος 2005 μέ προτροπή καί ἐνθάρρυνση τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου μας κ. Θεολόγου ἔγινε ὁ καθαρισμὸς καὶ ἡ συντήρηση τοῦ ἐπισκοπικοῦ θρόνου, τοῦ ἄμβωνα, τοῦ τέμπλου, τῶν εἰκόνων καὶ ὅλων τῶν ἁγιογραφιῶν τῆς τοιχοποιίας καὶ τοῦ θόλου. Ἐπίσης, ἔγινε ἐπισκευὴ καὶ ἀποκατάσταση τῶν ἀνοιγμάτων καί ἀντικατάσταση τῶν παραθύρων. Ὁ Ἱερὸς Ναός πανηγυρίζει μέ λαμπρότητα τὴν 1η Νοεμβρίου, ἑορτή τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Κοσμᾶ & Δαμιανοῦ ἐκ τῆς Ἀσίας, τήν 1η Ἰουλίου, ἑορτή τῶν Ἁγ. Ἀναργύρων Κοσμᾶ & Δαμιανοῦ ἐκ τῆς Ρώμης καί τήν Τρίτη τῆς Διακαινησίμου, ἑορτή τῶν Ἁγίων Ραφαήλ, Νικολάου & Εἰρήνης.

Πέραν τῶν τακτικῶν ἀκολουθιῶν τελεῖται ἀγρυπνία τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς ὅλων τῶν ἁγίων τῶν ὁποίων τά ἱερά Λείψανα ὁ Ἱερὸς Ναὸς ἔχει. Κάθε Δευτέρα ἀπόγευμα, κατά τήν ὥρα πάντοτε τῆς ἑσπερινῆς ἀκολουθίας ὅλο τὸ χρόνο, τελεῖται παράκληση τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ & τοῦ Ἁγίου Ραφαὴλ τῆς Λέσβου. Ἱερό Εὐχέλαιο: α) Μεγάλη Τετάρτη ἀπόγευμα στὸν ἱερὸ ναό. β) Ὅποτε ζητηθεῖ ἀπό τούς ἐνορίτες εἰς τοὺς οἴκους των. Κάθε Σάββατο, στὶς 12.00 μ.μ πραγματοποιοῦνται κατηχητικὲς συνάξεις γιὰ παιδιὰ δημοτικοῦ καὶ γυμνασίου. Κάθε Δευτέρα 10λεπτες ὁμιλίες στὸ τέλος τῆς παρακλήσεως. Τό Ἐνοριακό Φιλόπτωχο Ταμεῖο καί τό συσσίτιο ἀγάπης ἐκφράζουν τήν μέριμνα τῆς ἐνορίας για τούς ἀναξιοπαθοῦντες. Ἐπίσης πραγματοποιοῦνται ἐπισκέψεις σε φυλακές, τήν Πέμπτη τῆς Ἀπόκρεω.

Ἐφημέριοι τοῦ Ναοῦ εἶναι ο:
π. Καρκάνης Φίλιππος

Διεύθυνση:Σέρρες, Δ. Μαρούλη & Ἀναπαύσεως. Τ.Κ. 62122
Τηλ. 23210 25810.